In Witches verkent Brenda Lozano de rol van gender en cultuur in Mexico aan de hand van een verhaal over de levens, families en sterktes van een genezeres (curandera) en een journaliste.
Locatie: Mexico Stad en San Felipe in Mexico
Synopsis Witches
This is the story of who Feliciana is, and of who Paloma was.
I had wanted to get to know them, but I realised right away that the people I needed to know better were my sister Leandra and my mother. Myself. I came to understand that you can’t really know another woman until you know yourself…
Weaving together two parallel narratives, Witches tells the story of Feliciana, an indigenous curandera or healer, and Zoe, a journalist: two women who meet through the murder of Feliciana’s cousin Paloma.
In the tiny village of San Felipe in Jalisco province, where traditional ways and traditional beliefs are a present reality, Feliciana tells the story of her life, her community’s acceptance of her as a genuine curandera and the difficult choices faced by her joyful and spirited cousin Paloma who is both a healer and a Muxe – a trans woman.
Growing up in Mexico City, Zoe attempts to find her way in a society straitjacketed by its hostile macho culture. But it is Feliciana’s and Paloma’s stories that draw her own story out of her, taking her on a journey to understanding her place in the world and the power of her voice.
This captivating novel of two Mexicos envisions the writer as a healer and offers a generous and distinctly female way of understanding the complex world we all inhabit.
Recensie
Curanderas genezen het heden en de toekomst van mensen door in te gaan op wat zij in het verleden hebben doorgemaakt. Het werd niet altijd geaccepteerd dat vrouwen deze genezende taken uitvoerden zoals de curanderos (let op de mannelijke uitgang) van vroeger dat deden. Er zijn veel regels en tradities om in acht te nemen. Paloma – degene die is vermoord – hield op curandera te zijn toen zij er de voorkeur aan gaf tijd door te brengen met mannen boven het houden van genezingsceremonies. Bovendien is Paloma een Muxe, een derde geslacht dat bij de Zapotec-volkeren van Oaxaca wordt erkend voor mensen die bij hun geboorte als man worden aangewezen, maar die zich als vrouw kleden en gedragen. Het geslachtsonderscheid en de veronderstellingen zijn in de vertaling zo veel mogelijk gehandhaafd.
Witch / Bruja / Curandera
Het hele concept van wat een curandera is en doet, wordt voldoende gedetailleerd uitgelegd, zodat je het verhaal gemakkelijk kunt begrijpen. Je leest over het gebruik van paddestoelen en kruiden voor genezing, over mensen die van ver komen voor genezing door een curandera, en hoe de curandera in kwestie niet geïnteresseerd is in dingen van buiten haar wereld. Ze spreekt geen Spaans of Engels, en is ook niet geïnteresseerd in luxe. Ze is zeker over het leven dat ze leidt.
Twee schrijfstijlen
De schrijfstijl van Feliciana’s gedeelte is even wennen, want het is zo geschreven dat het lijkt alsof ze is geïnterviewd. Kortere zinnen worden tot langere zinnen gecombineerd en er is geen opgemaakt dialoog. Gedachten en gebeurtenissen worden vele malen herhaald. Voor een lezer voelt het alsof ze aan het ratelen is. Het verhaal gaat heen en weer terwijl dezelfde gebeurtenissen meerdere malen worden verteld, waarbij elke keer een nieuw detail aan het verhaal wordt toegevoegd. Brenda Lozana laat zich inspireren door het leven van een genezeres uit de late 19e eeuw. Zoe’s verhaal is conventioneler en gemakkelijker te lezen. Het duurt niet lang voordat je overeenkomsten ziet tussen de mensen in hun leven.
Dit is geen gemakkelijk boek voor mij om te recenseren. Aan de ene kant ben ik geïnteresseerd in de levens van de betrokken personen en de parallellen die worden getrokken. Aan de andere kant spreekt de schrijfstijl van Feliciana’s hoofdstukken mij nooit aan in boeken. De eerste helft van het boek kostte me dan ook nogal wat tijd om door te komen. Toen ik eenmaal een duidelijk beeld had van de setting, inclusief familiebanden en tijdlijn, begon ik meer naar het verhaal en de vergelijking tussen de twee verhalen te kijken.
Krachtig in het heden
Feliciana’s sterke identiteitsgevoel blijkt duidelijk uit de manier waarop ze haar verhaal vertelt. Ze is een rots in de branding; dat maakt haar relaas interessant. De kracht die ze toont, blijft je bij. Haar verhaal gaat verder en ze wordt volwassen. Zoe’s reis blijft meer in het verleden hangen: haar dromen evolueren minder en het leven van haar zus lijkt haar meer aan te gaan dan haar eigen leven. Dit is niet meer dan logisch omdat ze aan het eind van het boek jonger is.
In de eerste helft van het boek heb je het gevoel dat je nog in het deel zit waar de auteur de setting introduceert, maar dan kom je erachter dat dit het eigenlijke verhaal is. Er is geen lineaire vooruitgang tussen verleden, heden en toekomst. Na het lezen van de synopsis kun je de moord op Paloma vrijwel vergeten en je concentreren op de sterke en zwakke punten van de vertellers. Ook de culturele tegenstellingen en hoe gender in de cultuur is ingebed, zijn het het opmerken waard. De contrasten tussen de personages, van hun communicatiestijlen tot de manier waarop ze hun leven leiden, zijn net zo prominent als de parallellen die kunnen worden getrokken tussen bepaalde personages en gebeurtenissen.
Aan het eind vind je een notitie van de vertaalster die ik graag voor het boek zelf had willen lezen. Citaat van vertaalster Heather Cleary: “Witches is an exploration of the many ways that women and gender non-comforming individuals are marginalised in our hetero-normative patriarchy.”
Geïnteresseerd?
Koop Witches via Amazon (beschikbaar 14 april 2022).
Boekgegevens
Titel: Witches
Auteur: Brenda Lozano
Vertaler (uit het Spaans): Heather Cleary
Taal: Engels
Uitgever: MacLehose Press
Pagina’s: 272
ISBN (13): 9781529412277
Publicatiedatum: 14 april 2022
Over de auteur en de vertaler
Brenda Lozano is fictieschrijfster, essayiste en redactrice. Ze is geboren in Mexico-Stad en heeft literatuur gestudeerd in Mexico en de Verenigde Staten. Ze heeft deelgenomen aan literaire residenties in de VS, Europa en Latijns-Amerika, en haar werk is verschenen in verschillende anthologieën, waaronder Mexico20 en Bogotá39. Ze is redacteur van het literaire tijdschrift Make in Chicago en maakt deel uit van Ugly Duckling Presse in New York. Ze is de auteur van twee eerdere romans, Todo nada (2009), dat momenteel wordt verfilmd, en Cuaderno Ideal (2015), onlangs gepubliceerd door Charco Press in een Engelse vertaling van Annie McDermott als Loop, en een boek met korte verhalen, Cómo piensan las piedras (2017). In 2015 werd ze door Conaculta, het Hay Festival en de British Council erkend als een van de belangrijkste auteurs onder de veertig jaar uit Mexico, en in 2017 werd ze door het Hay Festival geselecteerd voor Bogotá 39, een lijst van de meest opmerkelijke nieuwe auteurs uit Latijns-Amerika. Ze woont momenteel in Mexico-Stad.
Heather Cleary is vertaler en schrijver, gevestigd in New York en Mexico-Stad. Haar essays en literaire kritieken zijn onder andere verschenen in Two Lines, Lit Hub, en Words Without Borders. Haar boek, The Translator’s Visibility: Scenes from Contemporary Latin American Fiction, dat laat zien hoe verhalen over vertalingen normen van intellectueel eigendom en eigendomsrecht kunnen uitdagen, is nu uit bij Bloomsbury. Ze heeft een MA in Vergelijkende Literatuur van NYU en een PhD in Latijns-Amerikaanse en Iberische Culturen van Columbia University, en doceert aan Sarah Lawrence College.
Met dank aan MacLehose Press en NetGalley voor een digitaal ARC van deze roman in ruil voor een eerlijke recensie.
 en een journaliste.){kind=link}