- Advertisement -
Gedachten over meeslependheid van boeken. Is een boek zonder hoofdpersoon – inclusief de verteller – wel leuk?
Stel je een boek voor zonder een persoonlijk tintje, zelfs niet een verhaal verteld vanuit het standpunt van een hond of een kat. Bij gebrek aan het perspectief van een levend wezen, representeert wat verteld wordt slechts het universum. Dit is niet hetzelfde als een non-fictie boek. Tijd wordt niet gemeten, en er is geen verleden, heden en toekomst. Het verhaal speelt zich niet af in 2021 omdat het zich in geen enkele tijd afspeelt. Het is twijfelachtig of er überhaupt over mensen gesproken zal worden, want er is geen reden voor ‘niets’ om meer in mensen geïnteresseerd te zijn dan in wat er nog meer is.
Ik wil niet zo ver gaan om te zeggen dat het verhaal niet in mensentaal wordt verteld. Laten we aannemen – omwille van onze gedeelde gedachtegang – dat we het hebben over een traditioneel boek. Wie heeft het geschreven? Ik (mocht ik willen). Het is een boek over het bestaan, over het aanwezig zijn in deze wereld. Alles ‘is’ gewoon. Statisch, en daarmee bedoel ik niet inactief: in dit verhaal gebeuren dezelfde dingen als in de wereld die jij kent. Ze worden alleen niet genoemd.
Als je tussen de regels door leest – ik geef toe dat het zelfs moeilijk is om die regels te vatten – ontvouwt zich een verhaal. Een zeer persoonlijk verhaal, want de stem die het met jou deelt is onpartijdig en stuurt je perspectief niet. Waar brengt het verhaal jou? Naar de echte wereld? Ik vermeld niet expliciet met welke problemen de wereld dit jaar te maken krijgt.
Of verken je liever een denkbeeldige wereld? Dat laatste valt duidelijk buiten het bestek van mijn boek, maar niet buiten het kader van het verhaal dat jij bedenkt als je de pagina’s leest die ik heb geschreven. Lezen is een solo-ervaring. Je hoeft niet met andere mensen samen te werken: ik noem ze niet en jij hoeft ze niet bij je wereld te betrekken.
Als een verhaal geen hoofdpersoon of hoofdstem heeft, wordt de lezer automatisch de hoofdpersoon van het verhaal dat helemaal niet over hem of haar gaat. En daarmee heb je dezelfde meeslepende ervaring als wanneer je een boek leest met een duidelijk perspectief. Alleen lees je deze keer een verhaal zonder beperkingen: je bent niet langer een man of een vrouw, een mens of een vogel, een held of een alwetend wezen.
Je bent jezelf, in het verhaal en buiten het verhaal; een verhaal dat zich afspeelt wanneer dan ook, want je kunt vandaag beginnen te lezen, morgen, of over vele jaren. En terwijl jij begint te lezen, merk ik dat ik schrijf over een wereld die zo vertrouwd en toch ook zo onbekend is, omdat ik niet weet wat er in jou omgaat. Dat zal ik ook nooit weten. En dat is waarom ik, de auteur, en jij, de lezer, niet hetzelfde verhaal delen. We kunnen alleen maar ondergedompeld zijn in onze eigen beleving.
